Söyleşi: Aslı Kemal Gürbey
Sayın Gürtuna ile kısa bir süre önce yeni çıkan ENGİZİSYON isimli eseri hakkında bir söyleşi yapmıştık. Şimdi de çok önemli bir konunun gündeme alındığı son kitabı hakkında söyleşi yapacağız. Cumhuriyet’in kuruluşuna giden yolu farklı bir bakışla ele alan Mehmet Tuncay Gürtuna, son kitabı Cumhuriyet Yolu -Dört Yılda Esaretten Cumhuriyet’e- ile tarihimizin kritik dönemeçlerine yeniden bakmamızı sağlıyor. Daha önce Tubal Usta, Fenerbahçe’li Civciv, Taşın Yolculuğu, Cumhuriyet 100. Yıl, Tatar Efe gibi eserler kaleme alan, mesleği avukat olan Gürtuna’nın son kitabı, Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan başlayarak Samsun yolculuğundaki “tuzak”tan, Gazi Meclis’in yürüttüğü Kurtuluş Savaşı’na ve Cumhuriyet’in ilanına uzanan süreci titizlikle inceliyor. Gürtuna ile, Kalan Yayınları’ndan çıkan eseri hakkında konuştuk. Şimdi, hem tarihsel gerçeklere hem de Cumhuriyet’in ruhuna dair sorularımıza verdiği yanıtları sizlerle paylaşıyoruz.
Merhaba Mehmet Bey, yeni eseriniz hayırlı olsun. geçen söyleşide sizinle tanışmıştık. Söyleşiyi kaçırmış olanlar için sizin kim olduğunuz sorusuyla başlayalım. Cumhuriyet Yolu’nun yazarı Mehmet Tuncay Gürtuna kimdir?
Var edildiğim bu boyutta kimliğime doğum tarihi olarak 09 Temmuz 1944 yazıldığına göre şimdilerde 81 yaşın içindeyim demektir. Köklü bir İstanbul ailesi baba tarafımı gene köklü bir Mersin ailesi de anne tarafımı oluşturuyor. Yüksek öğrenim de yapmış sıradan bir Türk insanıyım. Fiilen 53 yıllık bir avukatım. Gençliğimde spor, siyaset ve müzik yaşantımın önemli bölümlerini oluşturdu.
Mehmet Bey; Daha önce yazdığınız Tubal Usta, Fenerbahçe’li Civciv, Taşın Yolculuğu, Cumhuriyet 100. Yıl, Tatar Efe, Engizisyon gibi eserlerden sonra sizi bu kitaba yönlendiren motivasyon ne oldu?
Yukarıda söz ettiğiniz Cumhuriyet 100.Yıl adlı kitabım, biraz da 100 ncü yıla yetişmesi telaşı ile tam istediğim gibi olamadı. Esasen her hangi bir yayın evi tarafından değil tamamen özel gayretle bir matbaada basılıp çok yakınım olan kişilere ve aynı felsefeyi paylaştığım kardeşlerine iletildi. Bazı eksikleri ve beni doyurmayan kısımları vardı ve bir an önce yenilenmesi gereğini duydum. Bu nedenle de kitabı bu kez yeniden düzenleyip konusunda ehil olan Kalan Yayınlarına emanet ettim.
Gelelim bu kitabı yazma motivasyonuna. Hemen şunu söylemeliyim ki yalnız bu kitap için değil diğer çalışmalarım için de aynı güdü ile hareket ettim; insanımız okumaktan çok dinlemeyi yani bilgiye daha zahmetsiz yoldan ulaşmayı tercih ediyor, o halde ben de CUMHURİYET Yolu’nu anlatmalıyım. Evet yazmadım, anlattım. Okurken kendinizle karşı karşıya olduğumu hissedeceksiniz. Yani asıl olan ; zaten yaşanmış ve yaşayanlar tarafından anlatılmış, yazılmış olağan üstü bir sürecin insanlarımıza anlaşılabilir ve doğru biçimde iletilmesidir.
161 sayfa olan kitabın içeriği de çok dolu. Cumhuriyete giden 4 yılın olaylarını çok başarılı şekilde okuyuculara sunmuşsunuz. Size iki sorum olacak: 1) Eserin araştırma ve yazım süreci nasıl geçti? 2) Cumhuriyet’e giden 4 yılda sizce dönüm noktası sayılabilecek en kritik an hangisidir?
Anlatabilmek için doğru bilmek gerektiği yadsınamaz. Ban de asıl kaynağı olan NUTUK’dan yola çıktım. Ne var ki Mustafa Kemal büyük bir titizlikle yaşananları TBMM’nde anlatırken birkaç gerçekten kırıldığı ama salt kırgın olduğu için değil milletinin gerçekleri öğrenmesi adına bahsettiği olaylar dışındaki detaylara dalmamıştır. Oysa yıllar içinde dağarcığıma giren bilgiler çok daha fazla olayın varlığını gösteriyordu. Bu nedenle olabildiğince geniş bir araştırmaya giriştim ve bu konuyu daha önce yazıp anlatmış çok değerli insanların ve tarihçilerin eserlerine müracaat ettim ki kitabın hemen başında bundan söz ettiğimi hatırlıyorum. Kendilerine hem kendim hem de okuyucular adına bir kez daha teşekkürü borç bilirim, marifet bende değil bana ilham veren onlardadır.
Bu Yolun köşe taşı bence Mustafa Kemal’in Samsun’a ayak bastığı andır. Ama bence asıl dönüm noktası Ankara Etlik Bağ evinde, en yakın dava arkadaşlarıyla yaptığı o talihsiz görüşmeydi. O anda yola kimlerle devam edilemeyeceğini görüp kararını vermişti.
Kitabınızda Mustafa Kemal’in Samsun’dan başlayarak yürüttüğü süreci ayrıntılarıyla anlatıyorsunuz. Sizce onun liderlik yeteneği, stratejik zekâsı ve özellikle zorlu koşullarda gösterdiği cesareti olmasaydı, Cumhuriyet’e giden yol nasıl şekillenirdi?
Biraz iddialı olacak ama bence O’nun liderlik yeteneği, stratejik zekası ve cesareti olmasaydı Cumhuriyet’e giden bir Yol da olmazdı.
Kitabın önsözünde “hepimizin bildiğini sandığı ama aslında eksik bildiği bazı gerçekler”den söz ediyorsunuz. Bu tespit hoşuma gitti. Size göre biz toplum olarak Cumhuriyet’in nasıl kazanıldığını, anlam ve önemini biliyor muyuz?
Ne yazık ki oldukça sığ bilgilere sahibiz. Elbette toplumumuzun belirli bir kesimi çok iyi biliyor ve anlıyor ama bu o kadar az ki… Hatırlayınız; ilk okuldan başlayarak son derecede basit anlatımlarla sadece esas bazı konu başlıkları bizlere anlatıldı ama sonrası adeta bir boşluk. Sanırım tarihimizin özellikle son 75 yılı içinde halkımızın bu bilince erişmesi bazı devletlerin pek istemediği bir şeydi ve siyasetimize yön verenlerin de siyasal iş birliği ve anlaşmalara olan saygısı nedeniyle fazla da üzerine gidilemedi.
Kurtuluş Savaşı’nı “dünyada bir ilk ve tek örnek” olarak tanımlıyorsunuz. Sizce bu mücadeleyi benzersiz kılan temel özellikler nelerdi?
Baba dostum Saygıdeğer Hasan Ali Yücel’in eşsiz kitabına verdiği isim gibi; HÜRRİYET HÜRRİYET GENE HÜRRİYET… Bu mücadele, baştan sona kadar YOKLUĞUN VE YOKLARIN mücadelesiydi. Hatta Mustafa Kemal’e yoklardan söz edildiğinde O, Bulunur, Yapılır, Kurulur gibi cevaplar vererek kendi inancını ve azmini dile getiriyordu. Geriye Türk Ulusuna bu inancı, bu bilinci aşılamak kalmıştı ki O bunu başardı ve diğer bütün esir halklara ve milletlere örnek oldu..
Bu güzel ve önemli eseri kaleme aldığınız için sizi içtenlikle tebrik ediyor, nice değerli çalışmalarda buluşmayı diliyorum.
Teşekkür ederim.
Leave a Reply